|
YUNUS’TAN LUTHER’E
Ytalya’nyn Dante’si gibi Yunus Emre, Türk ?iirinin ve Türk ?iir dilinin kurucusu diyebilece?imiz büyük ?air, büyük bir ozan.
Ara?tyrmacylaryn genel kanysyna göre 13. yüzyyl ortalaryyla 14.yüzyyl ortalaryna do?ru sürdürdü ya?amyny. Nerede do?du nerede öldü bilinmiyor. Türkiye’nin birçok yerinde (Eski?ehir, Sakarya, Saryköy, Karamanly) do?du?u, ya?ady?y, ayny yerde öldü?ü ve mezarynyn da o ?ehirde oldu?u söylenir. Birçok Yunus mezary vardyr. Bu demektir ki, halk onu kendi yüre?ine gömdü.
Pierre Seghers ( Louis Aragon, Pablo Neruda, Rene’ Char, Poul Eluard ve Nazym Hikmet gibi büyük ?airlerin yakyn dostu, Poetes d’Aujourd’ hui “Günümüz ?airleri” yayynevinin sahibi) , YÜCE A?K adly Yunus Emre kitabynda ?unlary söyler: “Yunus’un ?iirleriyle Baty dünyasy ilk kez, 1438 ve 1458 yyllary arasynda Osmanly zindanynda yatan bir Ytalyan sayesinde kar?yla?ty. Bu Ytalyan’yn çevirilerini 16. yüzyyl ba?larynda Martin Luther, Erasmus ve Sebastian Frank kendi dillerine aktararak Avrupa’ya tanytty.
?öyle bir soru akla geliyor:
Rönesans’yn bu üç hümanistinin zihinlerine, onlary zincirlerinden kurtaran dü?üncenin ilk tohumlaryny, onlardan yüz küsur yyl önce ya?ayan bu genç Türk ?airi, bu genç Türk dervi?i mi atty acaba?
YUNUS’ DAN ?YYRLER:
Bir kez gönül yyktyn ise
Bu ky?dyn namaz de?il
Yetmi? iki millet dahi
Elin yüzün yumaz de?il
Yol oldur ki do?ru varsa
Göz oldur ki Hakky göre
Er oldur alçakta dura
Yüceden bakan göz de?il
Do?ru yola gittin ise
Er ete?in tuttun ise
Bir de hayyr ettin ise
Birine bindir az de?il
Nice bir besleyesin
Bu kadd ile kameti
Dü?tün dünya zevkine
Unuttun kyyameti
Çaly? kazan ye yedir
Yr gönül ele getir
Yol oldur ki do?ru varsa
Göz oldur ki Hakky göre
Er oldur alçakta dura
Yüceden bakan göz de?il
Do?ru yola gittin ise
Er ete?in tuttun ise
Bir de hayyr ettin ise
Birine bindir az de?il
Nice bir besleyesin
Bu kadd ile kameti
Dü?tün dünya zevkine
Unuttun kyyameti
Çaly? kazan ye yedir
Yr gönül ele getir
Üz Kâbe’den ye?rektir
Syrat kyldan incedir, kylyçtan keskincedir
Varyp onun üstünde evler yapasym gelir
Altynda gayya vardyr içi nar ile pürdür
Varyp o gölgelikte biraz yatasym gelir
Od’a gölgedir diye tan eylemen hocalar
Hatyrynyz ho? olsun biraz yanasym gelir
Ben günahymca yanam rahmet suyunda yunam
Yki kanat takynam biraz uçasym gelir.
Gözüm açyp gördü?üm zindan içi,
Nefsi heva pür dolu ?eytan içi
Haps içinde ölmeyim diye aç
Temiz, murdar yedim onlardan birkaç
Nesne eksildi mi mülkünden senin
Geçti mi yok hükmüm hükmünden senin
Ryzkyny yeyip seni aç my koydum
Geçmedi mi intikamyn öldürüp
Çürütüp gözümü toprak doldurup
Kyl gibi köprü yaparsyn geç deyi
Sen seni gel tuza?ymdan seç deyi
Kyl gibi köprüden adem mi geçer
Ya dü?er ya da yanyr yahud uçar
Kullaryn köprü yapar hayyr için
Hayry budur ki geçsin seyir için.
Cennet cennet dedikleri birkaç kö?kle birkaç huri
Ysteyene ver onlary bana seni gerek seni
Hak bir gönül verdi bana ha demeden hayran olur
Bir dem gelir ?adan olur bir dem gelir giryan olur
Bir dem varyr mescitlere yüz sürer anda yerlere
Bir dem kiliseye girer, Yncil okur ruhban olur
Bir dem gelir Ysa gibi ölmü?leri diri kylar
Bir dem de kibir evinde Firavun’la Haman olur.
Helal kyldy ma?uka a?yk kendi kanyny
A?yk yüzünden okur sevenin kararyny
Yardan ayry olunca asylyp ölmek ye?dir
A?yk kendi byrakyr boynuna urganyny
Ten fanidir can ölmez
Çün gitti geri gelmez
Ölür ise ten ölür
Canlar ölesi de?il
Ya?atty Hak dünyayy
Muhammed dostlu?una
Dünyaya gelen gider
Ylim ilim bilmektir, ilim kendin bilmektir
Sen kendini bilmezsin bu nice okumaktyr.
Okumaktan mana ne ki?i hakky bilmektir
Çün okudun bilmezsin ha bir kuru emektir
Okudum bildim deme
Çok taat kyldym deme
Eri hak bilmez isen abes yere yelmektir
Yunus Emre der hoca gerekse ver bin hacca
Hepisinden iyice bir gönüle girmektir.
Uslu de?il delidir halka bilgiçlik satan
Nefsin Müslüman etsin var ise kerameti
Çaly?,kazan, ye, yedir, bir gönül ele getir
Yüz Kabe’den ye?rektir bir gönül ziyareti
Nefsin Müslüman eden Hak yolun do?ru varyr
Yaryn ona ula?yr Muhammed ?efaati.
Y?itin ey yarenler a?k bir güne?e benzer
A?ky olmayan gönül typky bir ta?a benzer
Ta? gönülde ne biter dilinde a?u tüter
Nice uysal söylese sözü sava?a benzer
A?ky var gönül yanar yum?anyr muma döner
Ta? gönüller kararmy? sarp katy ky?a benzer
Ol sultan kapysynda Hazretin tapusunda
A?yklaryn yyldyzy her dem Çavu?’a benzer
Geç Yunus endi?eden bu ormandan, me?eden,
Ere a?k gerek önden ondan dervi?e benzer.
Do?ruluk bekleyen dost kapysynda gümansyz ol budur ilahi devlet…
Çalab’yn, Yaradan’yn yargysyndan özge hiçbir yargydan korkmazam.
Ben gelmedim dava için benim i?im sevi içi
Gönüller dost evi<için gönüller yapmaya geldim.
U?rular u?ru ile do?rular do?ru ile
Yalan yalany sever. Gammazlar gammaz ile
Söyler dilim a?lar gözüm
Gariplere göynür özüm
Me?er ki gökte yyldyzym
Yalancy dünyaya konup göçenler
Ne söylerler ne bir haber verirler
Üzerinde türlü otlar bitenler
Ne söylerler ne bir haber verirler
Kiminin üstünde çimenler biter
Kiminin ba?ynda syra serviler
Kimi masum kimi güzel yi?itler
Ne söylerler ne bir haber verirler
Yunus der ki gör takdirin i?leri
Dökülmü?tür kirpikleri ka?lary
Ba?lary ucunda hece ta?lary
Ne söylerler ne bir haber verirler
Kerem et bir beri bak, nikaby yüzden byrak
Ayyn on dördü müsün balkyry yüzde yanak
Yüzünün aryly?y bulgurla nohut gibi
Yki ka?yn ayanlyn genç aya verir sabak
Boynun geyik boynundan hiç fark eyleyemedim
Aklym ?a?yran benim, küpeli iki kulak
Yunus Hak tecellisin senin yüzünde buldu
Çare yok ayrylma?a çün sende göründü hak.
Çattylar çatty ta?yny
Kurdular dü?ün a?yny
Kyz a?latma garda?yny
Gelinim, hatunum, kynan kutlolsun
Gitti?in yerlerde dilin tatlolsun.
Gitti beyler mürüveti
Binmi?ler bir arap aty
Yedikleri yoksul eti
A?kyn aldy benden beni bana seni gerek seni
Ben yanarym dünü gü,nü bana seni gerek seni
Ne varly?a sevinirim ne yoklu?a yerinirim
A?kyn ile avunurum bana seni gerek seni
Sufilere sohbet gerek ahilere ahret gerek
Mecnunlara Leyla gerek bana seni gerek seni
E?er beni öldüreler, külümyere savuralar
Topra?ym orda ça?yra bana seni gerek seni
Miskin Yunus benim adym gün geçtikçe artar odum
Yki cihanda maksadym bana seni gerek seni
Sözünü bilen ki?inin yüzünü a? ede bir söz
Sözü pi?irip diyenin i?ini sa? ede bir söz.
Söz ola kese sava?y, söz ola bitire ba?y
Söz ola a?ulu a?y bal ile ya? ede bir söz.
Sözünü iyi pi?ir sen yaramazyny ?a?yr sen
Sözü us ile dü?ür sen söyleme çocukça bir söz.
Gel ahi ey ?ehriyari sözümüzü dinle bari Ynciler dolu didary kara topra?a ede bir söz.
Yürü yürü yolun ile gafil olma elin ile
Pek sakyn pek dilin ile canyny da ede bir söz.
Yunus imdi söz yatyndan söyle sözü gayetinden
Pek sakyn o ?ah katyndan seni yra? ede bir söz.
Erdo?an Alkan
Yunus’tan Luther’e Ça?ry
Arkada? Y.
Ki?iyler birbirlerini etkiledi?i gibi uluslar, kültürler ve medeniyetlerinde birbirlerini etkiledi?i muhakkak. Ancak adalet ve hukukta e?itlik, emek ve ekmek yani hak, fikir ve ifade özgürlü?ü gibi ülkülerin insanlyk ve uygarlyk için ortak de?erler oldu?unu.. yaratyly?tan ve do?u?tan insaf ve vicdan olarak insanyn gönlünde yer aldy?yny dü?ünüyorum. "Özgürlük ve karde?lik ile e?itlik ve emek" insanyn ruhunu ve bedenini destekleyen ve besleyen ülkülerin kar?ylykly ve kar?yt gerçekle?tiklerini, varlyklaryny çeli?ik olarak ortaya koyduklaryny sanyyorum. Özgürlük ideojileri e?emen oldu?unda e?itli?in muhalefette kaldy?yny; Ekmek ve e?itlik iktidara geldi?inde özgürlü?ün muhalefete geçti?ini ve bu kar?yt uçlaryn birbirlerini dengelediklerini kurguluyorum. Çünkü özgürlü?ü sa?layalym derken ço?unlu?un emek, ekmek ve e?itligi tehlikeye giriyor, ekme?i herkese verelim derken azynlyktaki yeteneklerin özgürlüklerini kysytlyyoruz. Hasyly ço?unlu?un ve avamyn ideolojisi sosyalist ve havasyn ve azynly?yn ideolojisi kapitalist sistemler birbirlerini dengelerler. Ama tarihin tanykly?y ile kanly bir ?ekilde.. i?te geçmi? deneyim ve birikimlerden yararlanarak bu ülküleri uyumlu bir ?ekilde ba?da?tyran yeni bir sistemi ya da yöntemi ya da yakla?ymy aramak gerekiyor. Sanyrym bizden sonraki ku?aklar bunu ba?aracaklar ve buna ili?kin geçmi?te zengin bir deneyim ve birikim toplanmy? durumda. Ancak günümüze e?emen olan, kary?yklyktan düzen ve buna ba?ly olarak e?emenlik çykaran, azynly?ynda azynly?ly güçlerin buna ne kadar izin verecekleri belli de?il...
Osmanziya
|